“Ας κάνουμε την ψυχική υγεία και ευεξία για όλους, παγκόσμια προτεραιότητα”
Αυτό είναι το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας για το 2022 όπως ανακοινώθηκε από την Παγκόσμια Ομοσπονδία για την Ψυχική Υγεία (WFMH).
Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας – που έχει καθιερωθεί τη 10η Οκτωβρίου κάθε χρόνο- στόχο έχει την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με θέματα ψυχικής υγείας σε όλο τον κόσμο και την κινητοποίηση προσπαθειών για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας.
Τι σημαίνει Υγεία
“Η υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας”. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας / WHO)
Τι σημαίνει Ψυχική Υγεία
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, Ψυχική Υγεία είναι:
Η κατάσταση ευεξίας που δίνει τη δυνατότητα σε κάθε άτομο να αντιμετωπίζει με επιτυχία το άγχος της ζωής, να συνειδητοποιεί τις δυνατότητές του, να μπορεί να μορφώνεται, να μπορεί να εργάζεται παραγωγικά και να συμμετέχει ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον. Η ψυχική υγεία είναι ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και αναπόσπαστο συστατικό της υγείας και της ευημερίας.
Η ψυχική υγεία περιλαμβάνει τη συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική μας ευημερία. Επηρεάζει το πώς σκεφτόμαστε, πώς αισθανόμαστε, πώς αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο. Βοηθά επίσης να προσδιορίσουμε πώς χειριζόμαστε το άγχος, σχετιζόμαστε με τους άλλους και κάνουμε επιλογές. Η ψυχική υγεία είναι σημαντική σε κάθε στάδιο της ζωής, από την παιδική ηλικία και την εφηβεία μέχρι την ενηλικίωση.
Ενώ μέχρι πρόσφατα η κοινωνία ήταν εστιασμένη στη σωματική υγεία, στην πρόληψη και την ενημέρωση για τις χρόνιες σωματικές ασθένειες, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλες προσπάθειες για την ευαισθητοποίηση του κόσμου σε παγκόσμιο επίπεδο γύρω από την ψυχική υγεία. Υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση του σημαντικότατου ρόλου που διαδραματίζει η ψυχική υγεία παγκοσμίως, όπως φαίνεται και από τη συμπερίληψη της ψυχικής υγείας στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
- Η κατάθλιψη είναι μία από τις κύριες αιτίες αναπηρίας.
- Η αυτοκτονία είναι η 4η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ 15-29 ετών.
- Άτομα με σοβαρές παθήσεις ψυχικής υγείας πεθαίνουν πρόωρα – έως και δύο δεκαετίες νωρίτερα – λόγω σωματικών καταστάσεων που μπορούν να προληφθούν.
Όταν το σώμα πονάει η ψυχή μιλάει…
Από την αρχαιότητα ήταν γνωστή η αλληλένδετη λειτουργία της ψυχής και του σώματος:
- Στην αρχαία Ελλάδα το Ασκληπιείο ήταν τόπος φροντίδας του σώματος και της ψυχής, αφού θεωρείτο ότι το ένα αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι του άλλου. Η ασθένεια αντιμετωπιζόταν ως αποτέλεσμα πολύπλοκων και αρνητικών αλληλεπιδράσεων περιβαλλοντικών, κοινωνικών, ψυχολογικών, συναισθηματικών και φυσικών παραγόντων και η φροντίδα υγείας φαίνεται να στόχευε στην εξομάλυνση των συγκρούσεων και στην αποκατάσταση της αρμονίας ανάμεσα σε αυτούς τους παράγοντες.
- Ο Ιπποκράτης πρώτος απ’ όλους έχει πει ότι πριν αποφασίσουμε ποια θεραπεία θα ακολουθήσουμε για το σώμα, πρέπει πρώτα να έχουμε θεραπεύσει το τραύμα της ψυχής.
- Σύμφωνα με τον Σωκράτη, η θεραπεία της ψυχής πρέπει να προηγείται της θεραπείας του σώματος διότι η υγεία και η ευεξία τελικά εξαρτώνται από την κατάσταση της ψυχής.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η Ψυχική Υγεία
Η ψυχική και η σωματική μας υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και αλληλοεπηρεάζονται. Οι ψυχικές διαταραχές έχουν επιπτώσεις στη σωματική υγεία, και αντίστροφα η παραμέληση της σωματικής υγείας μπορεί να εμφανίσει ψυχικές διαταραχές.
Για να είμαστε απόλυτα υγιείς οφείλουμε να φροντίζουμε τόσο την σωματική όσο και την ψυχική και συναισθηματική μας υγεία.
Οι άνθρωποι που φροντίζουν την ψυχική τους υγεία:
*Μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τις αναπόφευκτες δυσκολίες της ζωής και είναι πιο πιθανό να έχουν καλύτερη σωματική υγεία.
*Είναι περισσότερο δημιουργικοί και έχουν υψηλότερη αίσθηση νοήματος και σκοπού.
*Είναι πιο χαρούμενοι και πιο αισιόδοξοι.
*Είναι περισσότερο ικανοποιημένοι με τη ζωή τους.
Απλές, καθημερινές Πρακτικές Αυτοφροντίδας
Η προστασία της ψυχικής μας υγείας είναι ευκολότερη από όσο νομίζουμε. Μπορούμε όλοι να κάνουμε καθημερινά απλές δραστηριότητες αυτοφροντίδας που μας βοηθούν να νιώθουμε καλά ώστε να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε καλύτερα στη ζωή.
Αυτοφροντίδα σημαίνει να αφιερώνεις χρόνο για να κάνεις πράγματα που σε βοηθούν να ζεις όμορφα και να προστατεύεις τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική σου υγεία όπως:
- Ασκήσου τακτικά. Μόλις 30 λεπτά περπάτημα κάθε μέρα μπορούν να σε βοηθήσουν να βελτιώσεις τη διάθεσή σου.
- Τρώγε υγιεινά. Μια ισορροπημένη διατροφή και άφθονο νερό μπορούν να βελτιώσουν την ενέργειά σου κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Περιόρισε τα ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, όπως τα αναψυκτικά ή τον καφέ.
- Δώσε προτεραιότητα στον ύπνο. Τήρησε ένα πρόγραμμα και βεβαιώσου ότι κοιμάσαι αρκετά.
- Θέσε στόχους και προτεραιότητες. Αποφάσισε τι πρέπει να γίνει τώρα και τι μπορεί να περιμένει.
- Ασκήσου στην ευγνωμοσύνη. Υπενθύμισε στον εαυτό σου καθημερινά πράγματα για τα οποία είσαι ευγνώμων.
- Επικεντρώσου στη θετικότητα. Προσδιόρισε και αμφισβήτησε τις αρνητικές και καθόλου χρήσιμες σκέψεις.
- Μάθε να εκφράζεις τα συναισθήματά σου.
Η αυτοφροντίδα είναι διαφορετική για τον καθένα αφού είμαστε όλοι μοναδικοί, συνεπώς είναι σημαντικό να βρεις αυτό που χρειάζεσαι εσύ και να το απολαμβάνεις. Έχουμε διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικούς τρόπους για να αξιοποιήσουμε αυτό που μας κάνει καλό. Για παράδειγμα, μπορεί για σένα το καθημερινό τρέξιμο 5 χιλιομέτρων να είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να φροντίσεις την ψυχική σου υγεία, αλλά αυτό απλά να μην ισχύει για τη φίλη σου.
Η αυτοφροντίδα δεν αποτελεί θεραπεία για ψυχικές ασθένειες, η κατανόηση όμως του τι προκαλεί ή πυροδοτεί συμπτώματα και ποιες τεχνικές αντιμετώπισης λειτουργούν για εσένα, είναι χρήσιμη στη διαχείριση της ψυχικής σου υγείας.
Πότε χρειάζεσαι Επαγγελματική Βοήθεια
Μην διστάσεις να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια εάν αντιμετωπίζεις σοβαρά ή δυσάρεστα συμπτώματα που έχουν διαρκέσει δύο εβδομάδες ή περισσότερο, όπως:
- Δυσκολία στον ύπνο
- Σημαντικές αλλαγές στη διατροφή που έχουν ως αποτέλεσμα ανεπιθύμητες αλλαγές βάρους
- Απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που συνήθως σού ήταν ευχάριστα
- Αδυναμία στην εκτέλεση συνηθισμένων καθημερινών λειτουργιών και ευθυνών
- Αίσθημα θλίψης ή κατάθλιψης
- Μπερδεμένη σκέψη ή μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης
- Υπερβολικοί φόβοι ή ανησυχίες ή ακραία συναισθήματα ενοχής
- Ακραίες αλλαγές διάθεσης σε ψηλά και χαμηλά επίπεδα
- Απόσυρση από φίλους και δραστηριότητες
- Σημαντική κούραση, χαμηλή ενέργεια
- Δυσκολία στην κατανόηση και τη σχέση με καταστάσεις και ανθρώπους
- Προβλήματα με τη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών
- Αλλαγή στην σεξουαλική επιθυμία
- Υπερβολικός θυμός, εχθρότητα ή βία
- Αυτοκτονική σκέψη
Μερικές φορές τα συμπτώματα μιας διαταραχής ψυχικής υγείας εμφανίζονται ως σωματικά προβλήματα, όπως πόνος στο στομάχι, πόνος στην πλάτη, πονοκέφαλοι ή άλλοι ανεξήγητοι πόνοι.
Βοήθησε ένα αγαπημένο σου πρόσωπο
Εάν ένα αγαπημένο σου πρόσωπο δείχνει σημάδια ψυχικής ασθένειας, κάνε μια ανοιχτή και ειλικρινή συζήτηση μαζί του για τις ανησυχίες σου. Δεν μπορείς να αναγκάσεις κάποιον να ζητήσει βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, μπορείς όμως να προσφέρεις ενθάρρυνση και υποστήριξη, να τον βοηθήσεις να κλείσει ένα ραντεβού με ειδικό, ίσως ακόμη και να τον συνοδεύσεις σε αυτό το ραντεβού.
Μην περιμένεις μέχρι τα συμπτώματα να είναι συντριπτικά. Ζήτησε βοήθεια.